Klanten beoordelen ons met een 8,1
Tips, checklist en ondersteuning voor een respectvolle en inclusieve omgeving

Sociale veiligheid als bestuur

Hoe creëer je sociale veiligheid als bestuur?

Sociale veiligheid binnen jouw vereniging of stichting is cruciaal voor een respectvolle, veilige en inclusieve omgeving.

Uit de Monitor Amateurkunst 2023 (LKCA) blijkt dat 18% van de amateurkunstenaars in het afgelopen jaar te maken heeft gehad met ongewenst gedrag. Dit benadrukt de noodzaak om grensoverschrijdend gedrag (GOG) actief te voorkomen en aan te pakken. Maar sociale veiligheid is geen eenmalige actie; het vraagt om blijvende aandacht en een cultuur waarin iedereen zich welkom voelt.

Als bestuur is het belangrijk om bewust te zijn van de verschillende vormen van grensoverschrijdend gedrag die zich kunnen voordoen bij een (bestuurs)lid, medewerker, vrijwilliger of andere betrokkenen binnen je vereniging of stichting. Het herkennen van deze situaties is een eerste stap om een sociaal veilige omgeving te creëren waarin iedereen zich welkom voelt.

De checklist Risicofactoren Grensoverschrijdend Gedrag maakt het inventariseren van risicofactoren binnen jouw vereniging makkelijker. Vul de checklist samen in om mogelijke risico’s direct inzichtelijk te hebben en bespreekbaar te maken.

Waarom is sociale veiligheid belangrijk?

  • Voorkom conflictenIn een veilige omgeving worden problemen sneller opgelost.
  • Meer betrokkenheid Leden voelen zich welkom en blijven langer actief.
  • SubsidievoorwaardenSteeds meer subsidiegevers, zoals gemeenten en fondsen, hebben als eis dat alles rondom sociale veiligheid goed geregeld is.

Voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag

  • PestenEen persoon wordt genegeerd, buitengesloten of belachelijk gemaakt.
  • IntimidatieEen persoon voelt zich onder druk gezet of bedreigd.
  • DiscriminatieEen persoon ervaart ongelijke behandeling vanwege achtergrond, leeftijd, gender, overtuiging of andere persoonlijke kenmerken.
  • Seksueel grensoverschrijdend geragEen persoon ervaart ongepaste opmerkingen, aanrakingen of ander ongewenst gedrag.
  • Onveilige groepsdynamiekJe voelt je niet vrij om jezelf te zijn, je mening te geven of deel te nemen aan groepsactiviteiten.
  • RoddelenEr wordt achter de rug van een persoon om negatief gesproken, wat een onveilige sfeer creëert.
  • Verbaal of non-verbaal geweldEen persoon wordt verbaal aangevallen, beledigd of geconfronteerd met dreigende gebaren.
  • MachtsmisbruikIemand gebruikt zijn of haar positie om een persoon te manipuleren of te overheersen.
  • Onveilige groepsdynamiekEen persoon voelt zich niet vrij om zichzelf te zijn, zijn of haar mening te geven of actief deel te nemen.

Wat kun je als bestuur doen?

1. Verdiep je in het onderwerp

Op de webpagina’s van het NOV en LKCA vind je meer informatie over wat jij als bestuurder kunt doen om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen, maar ook wat je kunt doen als het toch gebeurt.

Het KultuurLoket organiseert bijeenkomsten over sociale veiligheid, beleid en de rol van het vertrouwenspersoon. Tijdens deze sessies krijg je concrete handvatten voor jouw vereniging.

Bekijk onze agenda voor de eerstvolgende bijeenkomst.

2. Benoem een aandachtspersoon (binnen het bestuur)

Een aandachtspersoon is meestal een bestuurslid dat sociale veiligheid onder de aandacht brengt. Deze persoon zorgt ervoor dat leden op de hoogte zijn van de vertrouwenspersoon en weten hoe zij hulp kunnen vinden. Dit kan bijvoorbeeld door informatie toegankelijk te maken via de website, nieuwsbrieven en andere communicatiekanalen.

“Met een aandachtspersoon wordt sociale veiligheid bespreekbaar en actueel gehouden binnen onze vereniging.”

3. Stel een gedragscode op

Een gedragscode legt de basis voor respectvolle omgangsvormen binnen je vereniging. Het biedt duidelijke richtlijnen over wat wel en niet acceptabel is.

Bekijk hier een voorbeeld van gedragscodes in een vereniging. Het invoeren van gedragscodes geeft duidelijkheid bij de leden van jouw vereniging.

4. Maak gebruik van een (gratis) VOG

Het is belangrijk om een veilige en betrouwbare omgeving te bieden binnen je organisatie. Om risico’s te beperken, zoals ongepast gedrag, financiële misstanden of andere vormen van grensoverschrijdend gedrag, is het verstandig om van alle vrijwilligers, medewerkers en zzp’ers die werken met kwetsbare personen, vertrouwelijke gegevens of geld een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) te vragen.

Voor vrijwilligers die werken met minderjarigen of mensen met een verstandelijke beperking is een VOG gratis. Als vereniging moet je hiervoor zelf een aanvraag indienen om van deze regeling gebruik te maken. Voor andere functies, zoals penningmeester of zzp’ers, zijn er wel kosten verbonden aan een VOG.

Let op: Voorkom onnodige uitgaven. Er zijn commerciële partijen die tegen extra kosten VOG-aanvragen voor je klaarzetten, terwijl je dit eenvoudig zelf kunt regelen.

5. Zorg dat iedereen bekend is met de gratis vertrouwenspersoon

Onze provinciale vertrouwenspersoon kan leden gratis ondersteunen bij het bespreken en het melden van grensoverschrijdend gedrag. Verwijs bijvoorbeeld op jullie website en in nieuwsbrieven naar deze persoon, die in vertrouwen ondersteuning en advies biedt.

6. Zet sociale veiligheid op de agenda

Maak sociale veiligheid een vast agendapunt in bestuursvergaderingen. Bespreek regelmatig hoe beleid wordt nageleefd en waar verbetering mogelijk is.

Hulp en ondersteuning

Heb je vragen of behoefte aan advies over sociale veiligheid? Neem contact op.
Checklist risicofactoren GOG

Vertrouwenspersoon

Heb je hulp nodig of wil je graag advies? Neem contact op met Co Stehouwer, gecertificeerd vertrouwenspersoon voor sociale veiligheid binnen de amateurkunstsector in Noord-Nederland.

j.m.stehouwer@gmail.com

Co Stehouwer, gecertificeerd vertrouwenspersoon

Na een loopbaan van ruim 40 jaar zet Co Stehouwer zich sinds 2021 als gecertificeerd vertrouwenspersoon en adviseur bij de SESAM Academie in voor sociale veiligheid binnen vrijwilligersorganisaties, waaronder in de kunst- en cultuursector.

Contact opnemen